دید کلی

تا اواخر قرن 19 اصطلاح ویروسهای پالایه*پذیر برای مشخص کردن عوامل عفونی که از صافیهای عبور دهنده باکتریها، قارچها و پروتوزوئرها می*گذرند، اطلاق می*شد. چند سال بعد اصطلاح پالایه*پذیر حذف شد و کلمه ویروس به معنی سم اختصاصا به عوامل عفونی پالایه*پذیر غیر قابل رویت با میکروسکوپ نوری اطلاق گردید. طی دهه اول قرن 20 اغلب دانشمندان عقیده داشتند که ویروسها عوامل عفونی مشخصی هستند که فقط از نظر اندازه با سایر میکروارگانیسمها تفاوت دارند. ولی به زودی کشف گردید که ویروسها روش خاص خود را برای تولید مثل دارند و ترکیب شیمیایی آنها مشخص می*باشد. ابداع میکروسکوپ الکترونی و پیشرفت در روشهای تجزیه*ای موجب پیشرفت در شناسایی ساختمان و اختصاصات فیزیولوژیکی ویروسها شد. ویروسها به چند دلیل مورد توجه خاص میکروبیولوژیستها قرار دارند.

1-این ذرات اساسا با کلیه میکروبهایی که شناخته شده، از نظر ساختمان و چرخه زندگی تفاوت دارند.
2-گرچه برای اغلب عفونتهای باکتریایی داروهای متعددی در دسترس قرار دارد ولی برای بیشتر عفونتهای ویروسی 3-داروی موثری وجود ندارد و از اینرو ویروسها در اغلب کشورها بیماریهای تهدید کننده حیات انسان ایجاد می*کنند.
به احتمال زیاد ، ویروسها با برخی از انواع سرطانها در انسان رابطه دارند.



تاریخچه

علم ویروس شناسی ، پس از استفاده از واکسن آبله توسط ادوارد بوخنر (1798) ، تهیه واکسن علیه بیماری هاری بوسیله پاستور (1884) و انتقال بیماری موزائیک توتون از گیاه آلوده به گیاه سالم توسط مایر در سال 1886 آغاز شده است. در سال (1892) ایوانوسکی ، ثابت کرد که عامل مولد بیماری موزائیک توتون از صافیهای بسیار ریز نگهدارنده باکتری عبور می*کند. ولی نتوانست به اهمیت مساله پی ببرد. تا این که بیچرنیک (1898) دانشمند هلندی که باید او را پدر ویروس شناسی به حساب آورد ادعا کرد که عامل بیماری موزائیک توتون ، باکتری نیست و عامل مسری دیگری است. استنلی در سال 1935 با استفاده از روشهای جدید خالص کردن پروتئینها ، ویروس را خالص کرد و به پاس این خدمت ، موفق به دریافت جایزه نوبل شد.





صفات عمومی ویروسها

عواملی هستند که واجد یک نوع "]اسید نوکلئیک هستند. دارای پوشش پروتئینی در اطراف اسید نوکلئیک می*باشند. در درون سلولهای زنده با بکار گرفتن ماشین سنتزی سلول میزبان تکثیر پیدا می*کنند و اسید نوکلئیک ویروسی را به سایر سلولها منتقل می*سازند. چون ویروسها فاقد ]آنزیمهای لازم برای متابولیسم هستند، لذا برای تکثیر یافتن بایستی از ماشین متابولیکی سلول میزبان استفاده نمایند. این کیفیت از نظر]پزشکی جهت پیدا کردن داروهای ضد ویروسی فوق*العاده اهمیت دارد. زیرا اکثر داروهایی که تکثیر ویروسها را متوقف می*سازند، برای اعمال سلول میزبان نیز اثر می*گذارند. ولی وجود لیپیدها در سطح خارجی برخی از ویروسها آنها را در برابر حلالهای لیپیدها نظیر اتر ، آسیب*پذیر می*سازد.

اساس رده بندی ویروسها
میزان اطلاعات قابل دسترس در هر زمینه برای تمامی ویروسها ، یکسان نیست و روشی که براساس آن ویروسها شناسایی می*شوند، به سرعت در حال تغییر است. امروزه اکثرا از بررسیتوالی ژنی به عنوان یک روش اولیه برای شناسایی ویروس استفاده می*شود و بدین ترتیب نیاز به سایر اطلاعات کلاسیک نظیر چگالی شناوری ویروس ، کاهش یافته است. داده*های مربوط به توالی ژنی معیارهای پیشرفته طبقه بندی محسوب شده و گاهی باعث ایجاد خانواده*های جدیدی از ویروسها می*شوند. مورفولوژی ویروس ، خصوصیات فیزیکی- شیمیایی ویروس ، خصوصیات ژنومی ویروس ، خصوصیات بیولوژیک و ... در طبقه بندی ویروسها مد نظر قرار می*گیرند.





روشهای انتقال و انتشار ویروسها

ویروسهای مختلف دارای مکانیزمهایی دقیق و پیچیده برای ادامه حیات و انتقال از یک میزبان به میزبانی دیگر هستند. روش انتقال یک ویروس از یک میزبان به میزبان دیگر به ماهیت واکنش متقابل بین ویروس و میزبان بستگی دارد. ویروسها به روشهایی انتقال می*یابند مثلا انتقال از فردی به فرد دیگر در اثر تماس مستقیم. بیشترین راههای انتقال ویروسها توسط قطرات تنفسی ، ذرات عفونی معلق در هوا و تماس جنسی است. ویروسهای گیاهی بیشتر از طریق بند پایان منتقل می*شوند.

منشا تکاملی ویروسها

انواع مختلف ویروسها از نظر منشا تکاملی با یکدیگر تفاوت دارند. دو تئوری مطرح شده در این مورد به شرح زیر است.

تئوری اول

منشا ویروسها ممکن است از و یا از هر دو نوع اسید نوکلئیک سلولهای میزبان باشد که بطور خودمختار همانند سازی کرده و روند تکاملی خود را طی نموده*اند. و در واقع ویروسها شبیه ژنهایی هستند که توانایی موجودیت مستقل از سلول را کسب کرده*اند. توالی ژنی در برخی از ویروسها با ژنهای سلولی رمز کننده پروتئینهای عملکردی قرابت دارند. به نظر می*رسد که حداقل برخی از ویروسها بدین روش ، تکامل یافته*اند.

تئوری دوم

ویروسها ممکن است اشکال انحطاط یافته انگلهای داخل سلولی باشند. هیچ گونه مدرکی در دست نیست که نشان دهد ویروسها از باکتریها تکامل یافته اند. اما ممکن است منشا تکاملی ارگانیسمهای داخل سلولی اجباری نظیر ریکتسیاها و کلامیدیاها ، مربوط به باکتری باشد. به هر حال پولکس ویروسها به قدری بزرگ و پیچیده هستند که احتمالا از تکامل بعضی اجداد سلولی بوجود آمده*اند.

تکثیر ویروسها

اسید نوکلئیک هر ویروس فقط تعداد معدودی از ژنهای لازم برای سنتز ویروسهای جدید را دارا می*باشد. این ژنها شامل ژنهای سازنده اجزای سازنده آنزیمهای لازم در چرخه زندگی ویروس می*باشد. برای تکثیر ویروس بایستی ویروس سلول میزبان را مورد حمله قرار داده و اختیار دستگاه متابولیکی آن را به عهده گیرد. در جریان تکثیر ویروسی ، یک ذره ویروسی ، صدها حتی هزاران ویروس تولید می*کند. این تغییرات شدید در سلول میزبان ، به مرگ آن منجر می*گردد.

ارتباط ویروس شناسی با سایر علوم

ویروس شناسی با رشته*های : میکروبیولوژی، زیست شناسی ، سلولیژنتیک ، انگل شناسی، قارچ شناسی پزشکی و بیوشیمی ارتباط نزدیک دارد.
منبع:سایت علوم پزشکی

ویروس کرونا از خانواده کرونا ویروسها (Coronaviruses) است. خانواده بزرگی از ویروسها که از ویروس سرماخوردگی معمولی تا عامل بیماری سارس را شامل میشود.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز، کرونا مشتق شده از واژه لاتین corona به معنی تاج است چرا که در زیر میکروسکوپ الکترونی به این شکل ظاهر میشوند. کرونا ویروسها در سال ۱۹۶۵ کشف شدند و مطالعه بر روی آنها  به طور مداوم تا اواسط دهه ۱۹۸۰ ادامه داشت.

این ویروس به خانواده کروناویروسها (coronavirus) تعلق دارد که گروهی از ویروسهای کشنده از جمله سارس را شامل میشوند ویروس سارس یا سندرم حاد تنفسی، کرونا ویروس است و در سال ۲۰۰۲ در چین پدیدار شد و در حدود یک دهم از هشت هزار نفر مبتلا را در سراسر جهان به کام مرگ کشاند.

تاریخچه coronavirus ها :

این خانواده ویروسی اولین بار در سال ۱۹۶۰ کشف شده است که موجب بروز بیماریهایی از خانواده سرما خوردگی در انسان و حیوانات می گردد و از ویژگی آنها زوائد تاج مانند بر روی سطوح دیواره ویروسها می باشد .

کرونو ویروسها که پس از راینو ویروسها (picornaviridae) بزرگترین عامل ابتلا به سرماخوردگی هستند، بیشتر در زمستان و بهار باعث سرماخوردگی میشوند و معمولاً شدت سرماخوردگی که کروناویروس عامل آن باشد بیشتر است.

ساختار کروناویروسها نیز دارای یک ژنوم RNA  است.افرادی که همزمان دارای بیماری دیگری باشند و کودکان مبتلا به بیماریهای قلبی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به کروناویروسها هستند.

اگرچه کرونا ویروسها  (coronavirus) بیشتر در حیوانات دیده میشوند، اما پنج نوع از آنها دستگاه تنفسی بدن انسان را تحت تاثیر قرار میدهند.

اولین مورد بیماری در سپتامبر ۲۰۱۲ در مردی ۶۰ ساله در عربستان سعودی کشف شد که به مرگ بیمار انجامید .

این مرد چند روز قبل از آن به دبی سفر کرده بود و دومین مورد در مردی ۴۹ ساله در قطر که او نیز در گذشت  و کشف بیماری اولین بار در آزمایشگاه Health Protection Agency’s  در Colindale لندن به تایید رسید .

پیشنهاد شده است که این بیماری به نام سندرم تنفسی خاورمیانه یا Middle East respiratory syndrome coronavirus  که با  اختصار MERS-CoV نامگذاری شود .

تشخیص اینکه علت بیماری کرونا ویروس باشد یا خیر کمی مشکل است، چرا که برخلاف راینو ویروسها به سختی در آزمایشگاه رشد و نمو میکنند.

گزارشهای سازمان بهداشت جهانی حکایت از تشدید انتقال ویروس کشنده کرونا در خاورمیانه و رسیدن آن به مرزهای ایران دارد. ویروسی که اکنون در عربستان، تعداد زیادی از افراد را مبتلا ساخته و حتی منجر به مرگ آنها شده است.

ویروس کرونا که از آن به شبه سارس نیز یاد میکنند علایمی شبیه آنفلوآنزا دارد اما می تواند به سینه پهلوی شدید منجر شود.

این ویروس همچنین میتواند بیمار را به نارسایی جدی کلیه ها مبتلا سازد.

هنوز منشا ابتلا و راههای شیوع این ویروس روشن نیست اما بیشترین موارد ابتلا به آن در کشورهای حاشیه خلیج فارس گزارش شده است و این مهم خطراتی را متوجه سلامت کشور در صورت ورود ویروس کرونا میکند.

قابلیت انتقال انسانی ویروس کرونا

سازمان بهداشت جهانی به تازگی اعلام کرده است که احتمالا کروناویروس جدید قابلیت انتقال از فردی به فرد دیگر را دارد.

بر اساس گزارش جدیدی که از سوی سازمان بهداشت جهانی منتشر شده، به نظر میرسد ویروس جدیدی که از نوع کرونا ویروسهاست و منجر به مرگ چندین فرد در اروپا و خاورمیانه شده است، بر خلاف اظهاراتی که پیش از این، از سوی محققان منتشر شده بود، توانایی انتقال میان انسانها در تماس نزدیک را دارد.

هنوز شواهدی وجود ندارد که این ویروس توانایی انتقال عمومی و در سطح وسیع در جامعه را پیدا کرده باشد.اما بیشترین نگرانی در حال حاضر این واقعیت است که ابتلای افراد بسیار در کشورهای متعدد، این فرضیه را مطرح میکند که این ویروس جدید در تماس نزدیک میتواند از شخصی به شخص دیگر منتقل شود.

تماس نزدیک در این مورد به معنای قرار داشتن در یک فضای کوچک و محدود برای مدتهای طولانی است.

مبتلایان به این ویروس را بیشتر مردان مسن تشکیل میدهند که به سینه پهلوی شدید و در برخی موارد صدمه به کلیه مواجه شده اند.

علائم رایج این بیماری در هر دو نوع از ویروس عبارتند از: بیماری شدید دستگاه تنفسی، تب، سرفه و مشکلات تنفسی.

شیوع ویروس کرونا در کشورهای حاشیه خلیج فارس و به خصوص عربستان، پای این ویروس را تا مرزهای کشور کشانده و از این رو مسئولان وزارت بهداشت به دنبال تدابیری برای جلوگیری از ورود این ویروس به کشور هستند.

در تمام افرادی که به این ویروس مبتلا میشوند این علائم شدید وجود ندارد. معمولا افرادی که سیستم ایمنی ضعیف یا یک بیماری زمینه ای دارند اگر مبتلا به این ویروس شوند علائم این بیماری برای آنها شدید تر و خطرناکتر خواهد بود.

این بیماری اولین بار در عربستان شناخته شد که همزمان در کشورهای قطر امارات و انگلستان هم مواردی از ابتلا گزارش شد،

مسلم است قضاوت در مورد سرعت انتشار بیماری هنوز زود است ولی از شدت و سرعت ویروس آنفلوآنزا برخوردار نیست در حال حاضر دنیا در حال بررسی و انجام تحقیقات روی این ویروس است.

بیماری ناشی از ویروس کرونا هنوز درمان و داروی مشخصی ندارد و تنها راه کنترل این بیماری اقدامات پیشگیرانه است که مهمترین آن این است که افراد مبتلا، آداب سرفه کردن را رعایت کنند یعنی هنگام سرفه و عطسه جلوی بینی و دهان خود را با دستمال بگیرند و دستمال آلوده را در سطل زباله دردار بیندازند.

شست و شوی دست نیز حرف اول را در کنترل این بیماری دارد که باید همه مردم به این مسئله بهداشتی مهم توجه کنند.

افراد مشکوک به بیماری تنفسی ناشی از ویروس کرونا ، کسانی هستند که به تازگی به یکی از کشورهای حاشیه خلیج فارس یا کشورهایی که مواردی از این بیماری در آنها دیده شده است سفر داشته‌اند و بیش از ۱۰ روز است که سرفه آنها قطع نشده است. این افراد چه به بخش خصوصی و چه مراکز بهداشتی- درمانی دولتی مراجعه کنند باید برای انجام آزمایش به مراکز تعیین شده وزارت بهداشت ارجاع داده شوند.

در حال حاضر امکانات تشخیص این بیماری فقط در اختیار وزارت بهداشت است و باید حتماً افراد مشکوک به سرعت به مراکز بهداشتی ارجاع داده شوند و هیچ فردی نباید خوددرمانی کند به خصوص اینکه این بیمار واگیر و کشنده هنوز دارو و درمان مشخصی ندارد.

عده ای از پزشکان این بیماری را از نوع بیماری سارس می دانند که حدود سالهای ۲۰۰۳ در خاور دور شایع بود . بیماری سارس نیز دارای علایم تنفسی است که می تواند منجر به مرگ انسان شود . ویروس سارس نیز از خانواده coronavirus ها می باشد .
علائم اصلی بیماری (MERS-CoV) :

اگر چه به گفته WHO علایم این بیماری هنوز ناشناخته می باشد ولی از علایم اصلی این بیماری تب ، سرفه ، تنگی نفس و مشکلات حاد تنفسی می باشد. بیمار ممکن است سرفه های چند روزه ظاهرا بدون دلیل نیز داشته باشد . در موارد حاد مشکلات گوارشی نظیر اسهال ،  نارسایی حاد تنفسی ، اختلالات انعقادی ، پریکاردیت و نارسایی کلیه نیز گزارش شده است که مورد اخیر در صورت بروز بیمار را به همودیالیز نیازمند می سازد .

دوره کمون این بیماری حدود ۷ روز می باشد .

درمان (MERS-CoV)  :

هنوز هیچ درمان تایید شده ای برای این بیماری شناخته نشده است و تنها توصیه به حمایت تنفسی در بیمارستان در بیماران دارای مشکلات حاد تنفسی می تواند چاره ساز باشد و در واقع مراکز پزشکی موارد حاد بیماری را صرفا درمان علامتی می نمایند .

نحوه انتقال بیماری (MERS-CoV)   :

اطلاعات ما در این باره هنوز کامل نیست ولی روشهای انتقال بیماری از انسان به انسان شبیه بیماری آنفلوآنزا می باشد . از طریق سرفه و عطسه . اما احتمال انتقال بیماری در فضای باز بسیار محدود بوده و موارد انتقال انسان به انسان در مواردی اتفاق افتاده است که افراد به مدت طولانی در فضای بسته در کنار فرد بیمار بوده اند مانند افرادی که در بیمارستانها با بیماراندر ارتباط بوده اند .

هنوز مشخص نیست که این بیماری اولین بار از طریق حیوانات به انسان منتقل شده است یا از طریق سطوح آلوده به ویروس .

نحوه حفاظت از ویروس MERS-CoV و پاکسازی ویروس :
با توجه به این که کل اطلاعات در مورد این بیماری حداکثر به ۳ ماه گذشته بر می گردد ، هنوز نمی توان با قاطعیت در این خصوص اظهار نظر کرد ولی لازم است افراد بیمار ایزوله شوند و کارکنان بهداشتی که در تماس با بیماران قرار دارند همه ی موارد حفاظتی نظیر استفاده از لباس مخصوص ، دستکش و حتی عینکهای ایمنی را مد نظر قرار دهند .

این ویروس بسیار شکننده بوده و در خارج از بدن انسان و حیوانات بعد از ۲۴ ساعت از بین می رود . همچنین مواد شوینده و ضد عفونی کننده ساده می توانند به راحتی coronavirus را نابود نمایند .

مهمترین مواردی که افراد می توانند رعایت کنند بهداشت فردی و شستشوی مرتب دست ها می باشد همچنین بهتر است در برخورد با افراد مشکوک از ماسکهای ویژه استفاده شود که معمولا در همه ی کشورها در دسترس می باشد .

بهتر است افراد از سفرهای غیر ضرور به کشور هایی  عربستان سعودی ، قطر و امارات متحدی عربی خودداری نمایند .

منشا ویروس :

هنوز نمی دانیم این ویروس از کجا آمده است . حیوانات ؟ پرندگان ؟ یا …  محققان احتمال می دهند این ویروس در اثر جهش در بدن حیوانات یا پرندگان ایجاد شده باشد( zoonoses ) . اما هنوز نمی توان در این خصوص اظهار نظر نمود . شایعاتی نیز در خصوص دستساز بودن این بیماری توسط بشر وجود دارد .

واکسن : ندارد !

روش تشخیص و تست آزمایشگاهی :
برای تشخیص این بیماری از روشی موسوم به PCR استفاده می شود که قطعات DNA ویروس را مورد بررسی قرار می دهد . این روش در جمهوری اسلامی ایران توسط آزمایشگاههای وزارت بهداشت نیز انجام می شود .

احتیاط :

همانگونه که قبلا ذکر شد بهتر است افراد در سفرهای خارجی خود این بیماری را در کشورهای هدف مد نظر داشته باشند . این مورد به خصوص در مورد ایرانیان که زیاد به عربستان سعودی و دبی سفر می کنند باید مورد توجه مردم و دولت قرار گیرد . همچنین لازم است افراد در برخورد با بیمارانی که علایم شبیه سرما خوردگی و آنفلاآنزا دارند و از اخیرا به کشورهای عربی و فرانسه مسافرت داشته اند احتیاط نمایند و موارد حفاظتی را مد نظر داشته باشند .

منبع:سایت پزشکان بدون مرز

ویروس ها براساس ماده ی ژنتیکی به دو گروه DNA دار و RNAدار تقسیم می شوند

ویروس های DNAدار مربوط با بیماریهای انسانی به 7 خانواده دسته بندی می شوند :

1. بزرگترین ویروس اند که دارای تقارن کمپلکس می باشند و تکثیرشان در سیتوپلاسم است :Pox viridae

2.دارای تیگومنت هستند: Herpes viridae

3.داری ژنوم دو رشته ای خطی می باشند و دارای 252 کپسومر اند: Adeno viridae

4.  دارای کوچکترین دی ان ای هستند که دی ان ای آنها 3/2 جفت کیلو باز است: Hepadna viridae

5.Polyma viridae

6. Papilloma viridae

7.  کوچکترین ویروس اند که ژنوم آن تک رشته ای و خطی می باشد:Parvoviridae

ویرورس های RNAدار به 14 خانواده تقسیم می شوند :

1. Paramyxoviridae

2. orthomyxoviridae

3. ‍Cronaviridae

4. Arenaviridea

5. Rhabdoviridae

6. Filoviridae

7. Bunyaviridae

8.Retroviridae

9. Reoviridea

10. Picornaviridae

11.  Togaviridae

12. Flaviviridae

13.  Noroviridae

14. delta